2,000 रुपयाच्या नोटा चलनातून हद्द पार?

2,000 रुपयाच्या नोटा चलनातून हद्द पार?

आरबीआय काय म्हणते वाचा सविस्तर

2,000

RBI कायदा, 1934 च्या कलम 24(1) अंतर्गत नोव्हेंबर 2016 मध्ये रु. 2000 मूल्याची बँक नोट सादर करण्यात आली होती, प्रामुख्याने सर्व 500 रुपयांची कायदेशीर निविदा स्थिती काढून घेतल्यानंतर अर्थव्यवस्थेची चलनाची गरज जलदगतीने पूर्ण करण्याच्या उद्देशाने आणि त्या वेळी 1000 रुपयांच्या नोटा चलनात होत्या. त्या उद्दिष्टाची पूर्तता आणि इतर मूल्यांच्या नोटा पुरेशा प्रमाणात उपलब्ध झाल्याने 2018-19 मध्ये 2,000 रुपयांच्या नोटांची छपाई थांबवण्यात आली. रु. 2,000 च्या बहुसंख्य नोटा मार्च 2017 पूर्वी जारी केल्या गेल्या होत्या आणि त्यांच्या अंदाजे 4-5 वर्षांच्या आयुर्मानाच्या शेवटी आहेत. हा संप्रदाय व्यवहारासाठी सर्रास वापरला जात नसल्याचेही निदर्शनास आले आहे. पुढे, इतर मूल्यांच्या नोटांचा साठा लोकांच्या चलनाची गरज भागवण्यासाठी पुरेसा आहे.

वरील बाबी लक्षात घेऊन आणि भारतीय रिझर्व्ह बँकेच्या “स्वच्छ नोट धोरण” च्या अनुषंगाने, 2000 रुपयांच्या नोटा चलनातून काढून घेण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे.

क्लीन नोट पॉलिसी म्हणजे काय?

जनतेला चांगल्या दर्जाच्या नोटांची उपलब्धता सुनिश्चित करण्यासाठी RBI ने अवलंबलेले हे धोरण आहे.

2,000 रुपयांच्या नोटांची कायदेशीर निविदा स्थिती कायम आहे का?

होय, 2,000 रुपयांच्या नोटेची कायदेशीर निविदा स्थिती कायम राहील.

2,000 रुपयांच्या नोटा सामान्य व्यवहारांसाठी वापरता येतील का?

होय, सार्वजनिक सदस्य त्यांच्या व्यवहारांसाठी रु. 2000 च्या नोटा वापरणे सुरू ठेवू शकतात आणि त्या पेमेंटमध्ये देखील मिळवू शकतात. तथापि, त्यांना 30 सप्टेंबर 2023 रोजी किंवा त्यापूर्वी या बँक नोटा जमा करण्यासाठी आणि/किंवा बदलण्यासाठी प्रोत्साहित केले जाते.

५. त्यांच्याकडे असलेल्या 2,000 रुपयांच्या नोटांचे जनतेने काय करावे?

लोकांचे सदस्य त्यांच्याकडे असलेल्या 2,000 रुपयांच्या नोटा जमा करण्यासाठी आणि/किंवा बदलण्यासाठी बँकेच्या शाखांमध्ये जाऊ शकतात. खात्यात जमा करण्याची आणि रु. 2,000 च्या नोटा बदलून घेण्याची सुविधा 30 सप्टेंबर 2023 पर्यंत सर्व बँकांमध्ये उपलब्ध असेल. बदलण्याची सुविधा RBI च्या 19 क्षेत्रीय कार्यालयांमध्ये (ROs) देखील उपलब्ध असेल.

बँक खात्यात रु. 2,000 च्या नोटा जमा करण्याची मर्यादा आहे का?

तुमच्या ग्राहकाला जाणून घ्या (KYC) नियम आणि इतर लागू वैधानिक/नियामक आवश्यकतांचे पालन करून बँक खात्यांमध्ये पैसे जमा करता येतात.

2,000 रुपयांच्या नोटा बदलून घेता येण्याजोगी मर्यादा आहे का?

लोकांचे सदस्य 2000 रुपयांच्या नोटा एकावेळी 20,000 रुपयांपर्यंत बदलू शकतात.

2,000 रुपयांच्या नोटा बिझनेस करस्पॉन्डंट्स (बीसी) द्वारे बदलल्या जाऊ शकतात?

होय, BCs द्वारे 2,000 रुपयांच्या नोटा बदलून खातेदारासाठी दररोज 4,000 रुपये मर्यादेपर्यंत करता येतात.

एक्सचेंज सुविधा कोणत्या तारखेपासून उपलब्ध होईल?

पूर्वतयारी व्यवस्था करण्यासाठी बँकांना वेळ देण्यासाठी, जनतेच्या सदस्यांना विनंती आहे की त्यांनी 23 मे 2023 पासून बँक शाखा किंवा RBI च्या RO ला संपर्क साधावा.

बँकेच्या शाखांमधून 2,000 रुपयांच्या नोटा बदलून घेण्यासाठी बँकेचे ग्राहक असणे आवश्यक आहे का?

नाही. खाते नसलेला व्यक्ती कोणत्याही बँकेच्या शाखेत एकावेळी ₹20,000 च्या मर्यादेपर्यंत 2,000 रुपयांच्या नोटा बदलू शकतो.

एखाद्याला व्यवसायासाठी किंवा इतर कारणांसाठी 20,000 रुपयांपेक्षा जास्त रोख आवश्यक असल्यास काय?

निर्बंधांशिवाय खात्यात जमा केले जाऊ शकते. 2000 रुपयांच्या नोटा बँक खात्यांमध्ये जमा केल्या जाऊ शकतात आणि त्यानंतर या ठेवींवर रोख रक्कम काढता येते.

एक्सचेंज सुविधेसाठी काही शुल्क भरावे लागेल का?

नाही, एक्सचेंज सुविधा विनामूल्य प्रदान केली जाईल.

ज्‍येष्‍ठ नागरिक, अपंग व्‍यक्‍ती इत्‍यादींसाठी देवाण-घेवाण आणि ठेवींसाठी विशेष व्‍यवस्‍था असेल का?

2,000 रुपयांच्या नोटा बदलून/जमा करणार्‍या ज्येष्ठ नागरिकांची, इत्यादींची गैरसोय कमी करण्यासाठी व्यवस्था करण्याच्या सूचना बँकांना देण्यात आल्या आहेत.

₹2000 ची नोट ताबडतोब जमा/बदली न केल्यास काय होईल?

संपूर्ण प्रक्रिया लोकांसाठी सुरळीत आणि सोयीस्कर बनवण्यासाठी, रु. 2,000 च्या नोटा जमा करण्यासाठी आणि/किंवा बदलण्यासाठी चार महिन्यांपेक्षा जास्त कालावधी देण्यात आला आहे. त्यामुळे जनतेच्या सदस्यांना, त्यांच्या सोयीनुसार दिलेल्या वेळेत या सुविधेचा लाभ घेण्यासाठी प्रोत्साहित केले जाते.

बँकेने रु. 2,000 च्या नोटा बदलून/ ठेवण्यास नकार दिल्यास काय होईल?

सेवेच्या कमतरतेच्या बाबतीत तक्रारीचे निवारण करण्यासाठी, तक्रारदार/पीडित ग्राहक प्रथम संबंधित बँकेशी संपर्क साधू शकतात. तक्रार नोंदवल्यानंतर ३० दिवसांच्या आत बँकेने प्रतिसाद न दिल्यास किंवा तक्रारदार प्रतिसाद/निराकरणाने समाधानी नसल्यास, तक्रारदार रिझर्व्ह बँक — एकात्मिक लोकपाल योजना (RB-IOS) अंतर्गत तक्रार नोंदवू शकतो.